---

Głównym celem edukacyjnym naszej szkoły jest odpowiednie przygotowanie muzyczne i liturgiczne młodzieży, zmotywowanej oraz zdolnej do uzyskania umiejętności w zakresie muzyki kościelnej. Realizacja procesu kształcenia, odbywająca się na poziomie szkoły muzycznej II stopnia, prowadzi także do nabycia kwalifikacji formalnych do pracy w Kościele. Nasze działania nakierowane są pośrednio na kontynuację tradycji kształcenia w Przemyślu organistów liturgicznych.

Jedną z obranych przez nas naczelnych norm jest prowadzenie przedmiotów przez wykwalifikowanych, kompetentnych i doświadczonych nauczycieli, specjalistów w odpowiednich dla siebie zakresach: gry na organach, gry na fortepianie, śpiewu solowego, chóralistyki, teorii muzyki, muzykologii i teologii. Korzystamy z programów nauczania obowiązujących w Zespole Państwowych Szkół Muzycznych im. Artura Malawskiego w Przemyślu oraz z własnych, autorskich sylabusów, zaakceptowanych przez Zarząd Salezjańskiej Szkoły Organistowskiej w Przemyślu.

Oprócz obowiązkowych zajęć edukacyjnych, wynikających z podstawy programowej dla szkół muzycznych II stopnia, uczniowie realizują w całym cyklu kształcenia, trwającym sześć lat, przedmioty uzupełniające: naukę organowego akompaniamentu liturgicznego (treści programowe wchodzą w zakres improwizacji organowej i zespołu kameralnego dla uczniów klas organów), praktykę liturgiczną, emisję głosu, śpiew liturgiczny (treści programowe wchodzą w zakres zespołu kameralnego dla uczniów klas organów), śpiew gregoriański, dyrygowanie, liturgikę, prawodawstwo muzyki kościelnej, według następującego schematu:

ZAJĘCIA OBOWIĄZKOWE		I	II	III	IV	V	VI
1.	Organy	2	2	2	2	2	3	13
2.	Fortepian obowiązkowy	1	1	1	1			4
3.	Improwizacja organowa			1	1	1	1	4
4.	Zespół kameralny (dla uczniów klas organów)			1	1	1	1	4
5.	Kształcenie słuchu	2	2	2	2	2	2	12
6.	Zasady muzyki z elementami edycji nut	1	1					2
7.	Literatura muzyczna	1	1					2
8.	Harmonia			2	2	2		6
9.	Historia muzyki			2	2	2	2	8
10.	Formy muzyczne					2	2	4
11.	Chór			2	2	2		6
ZAJĘCIA UZUPEŁNIAJĄCE
12.	Emisja głosu	1	1					2
13.	Dyrygowanie						1	1
14.	Praktyka liturgiczna						xx
15.	Śpiew gregoriański		xx
16.	Liturgika			xx	x
17.	Prawodawstwo muzyki kościelnej				x
18.	Inne specjalistyczne kursy semestralne	xx				xx
		8	8	13	13	14	12

X = 5 godzin lekcyjnych realizowanych raz na semestr (z wyłączeniem praktyki liturgicznej)

Kładziemy duży nacisk na egzekwowanie treści nauczania przedmiotów związanych z grą na organach. Uważamy, że to one kształtują profil dobrego organisty. Mowa m.in. o:

• podstawowej wiedzy z zakresu instrumentów muzycznych, ze szczególnym uwzględnieniem organów: historia instrumentu, jego budowa (elementy konstrukcyjne), typy organów, obsługa i zasady konserwacji instrumentu;
• kształceniu techniki gry na organach, pozwalającej na wykonywanie utworów z różnych epok, zgodnie z zapisem i kanonami stylistycznymi, przy zastosowaniu odpowiedniej artykulacji, akcentacji, ornamentyki, frazowania i registracji;
• czytaniu a vista;
• wiedzy w zakresie interpretacji muzycznej z uwzględnieniem znajomości kanonów stylu i formy muzycznej;
• rozwijaniu wyobraźni twórczej, oryginalności myślenia muzycznego i samodzielności wypowiedzi muzycznej;
• kształceniu wiedzy i środków technicznych, niezbędnych w improwizacji;
• tworzeniu improwizowanych konstrukcji muzycznych w fakturach homofonicznych i polifonicznych;
• praktycznej realizacji elementów improwizacji w zdobnictwie w muzyce dawnej, prostych kadencjach, harmonizacjach oraz podczas realizacji basso continuo;
• zdobywaniu podstawowej wiedzy na temat zasad realizacji basso continuo;
• przygotowaniu do pracy w zespole kameralnym;
• kształtowaniu profesjonalnych postaw w pracy zespołowej;
• przygotowaniu ucznia do publicznej prezentacji dzieła.

Podczas nauczania harmonii dbamy, ażeby zachowywać odpowiednie proporcje pomiędzy teorią, a praktyką. Co ciekawe, w tych samych latach cyklu kształcenia, równolegle, realizujemy naukę organowego akompaniamentu liturgicznego, który to przedmiot – rzecz jasna – opiera się na założeniach harmonii funkcyjnej. Jesteśmy przekonani, iż takie zestawienie zdecydowanie przyspiesza proces zdobywania umiejętności praktycznych, i co za tym idzie, wpływa na stopień zaawansowania oraz na jakość warsztatu wykonawczego organisty liturgicznego. Tematyka zajęć nauki organowego akompaniamentu liturgicznego uwzględnia m.in.:

• zasady organowego akompaniamentu liturgicznego;
• akompaniament do wszystkich odpowiedzi mszalnych w języku polskim;
• akompaniament do wybranych mszy polskich;
• akompaniament do psalmów responsoryjnych;
• akompaniament do pieśni w oparciu o zapisaną harmonizację (kanon pieśni);
• tworzenie krótkich przygrywek do pieśni;
• akompaniament do śpiewów obrzędowych (chrzest, ślub, pogrzeb);
• akompaniament do nabożeństw paraliturgicznych (Jutrznia, Nieszpory, Godzinki, Gorzkie żale, Litanie, Suplikacje);
• akompaniament do wybranych śpiewów chorału gregoriańskiego.

Naszą ideą jest, aby umiejętności zdobyte w trakcie trzyletniej nauki organowego akompaniamentu liturgicznego były uzupełniane na roku dyplomowym podczas zajęć zespołu kameralnego oraz praktyki liturgicznej. Nasz autorski program nauczania zespołu kameralnego przewiduje w ostatniej klasie śpiew zespołowy z akompaniamentem organowym z zakresu Ordo Missae, śpiewów obrzędowych (chrzest, ślub, pogrzeb), jak również śpiewów związanych z nabożeństwami paraliturgicznymi (Jutrznia, Nieszpory, Godzinki, Gorzkie żale, Litanie, Suplikacje). Paralelnie, podczas praktyki liturgicznej, w warunkach realnych (publicznych), a nie, jak dotąd, w sali organowej, uczniowie korygują błędy, kształcą nawyki, nabierają wprawy wykonawczej, ćwiczą techniki koncentracji, techniki pokonywania tremy, techniki zapamiętywania, dokonywanie krytycznej oceny własnej gry.

Niezbędna w pracy organisty liturgicznego jest poprawna emisja głosu, stąd też wprowadzamy przedmiot: emisja głosu od samego początku kształcenia organistów. Uczniowie mają okazje zapoznać się z zasadami anatomii i fizjologii głosu, technikami mówienia i śpiewania, z podstawowymi pojęciami, tj. rejestr, maska, pozycja, czy oparcie oddechowe. Szczególny nacisk kładziemy na praktyczny wymiar tych zajęć. Prowadzimy ćwiczenia emisyjne – m.in. naukę prawidłowego oddychania, ćwiczenia fonacyjne, ćwiczenia związane z artykulacją, dykcją, dynamiką i logiką wypowiedzi; wykonujemy literaturę wokalną przeznaczoną do nauki emisji głosu.

Emisja głosu wprowadza uczniów w sferę śpiewu. W trosce o harmonijny rozwój ucznia, w klasie drugiej cyklu kształcenia, przewidziana jest nauka chorału gregoriańskiego, którego materiałem nauczania są zasady i elementarny repertuar śpiewu gregoriańskiego, w szczególności:

• zasady teorii chorału gregoriańskiego;
• zasady notacji chorałowej;
• Ordo Missae;
• Msza VIII De Angelis;
• Credo III;
• Rorate Caeli;
• Adeste fideles;
• Stabat Mater;
• Victimae Paschali laudes;
• Ave verum;
• Adoro Te devote;
• Salve Regina;
• Ave Maria.

Niezwykle atrakcyjnie prezentuje się nauka dyrygowania, której celem jest nabycie przez kandydatów na organistów liturgicznych umiejętności technicznych i organizacyjnych do prowadzenia w parafii wielogłosowego zespołu muzycznego (chóru, orkiestry, czy zespołu wokalno-instrumentalnego). Poprowadzenie chóru szkolnego lub parafialnej orkiestry dętej z adekwatnym do umiejętności, starannie dobranym repertuarem, z pewnością stanowi dla uczniów nie lada wyzwanie. Jak widać, zadbaliśmy, ażeby także i w tym obszarze nasi uczniowie mieli możliwość nabywania doświadczenia praktycznego. Przedmiot ten, prowadzony w klasie dyplomowej, uwzględnia następujące treści nauczania:

• podstawy techniki dyrygenckiej: postawa, ćwiczenia rozluźniające, prawidłowy rysunek schematów dyrygenckich, korelacja oddechu i ruchu, przedtakt;
• schematy metryczne, uniezależnienie rąk, artykulacja, dynamika, tempo, fermata;
• wybrane zagadnienia interpretacyjne dzieła muzycznego (realizacja tekstu słownego, ekspresja);
• metodyka zbiorowej emisji głosu;
• metody odczytywania i uczenia się partytur.

Nasi uczniowie, oprócz obowiązkowych zajęć teoretycznych, jak również tych pokrótce scharakteryzowanych wyżej, uczestniczą w lekcjach z liturgiki oraz prawodawstwa muzyki kościelnej. Zdobywają oni konieczną, elementarną wiedzę m.in. na temat swojej roli podczas mszy św., innych obrzędów, czy nabożeństw eucharystycznych, na temat poszczególnych okresów roku kościelnego, zasad doboru pieśni, ale także w zakresie aktualnych przepisów o muzyce kościelnej i liturgii. W przypadku liturgiki treści nauczania obejmują treści:

• ogólne omówienie wyposażenia kościoła;
• wykonawcy muzyki liturgicznej (celebrans, organista, kantor, psałterzysta, schola, chór, zespoły instrumentalne, wierni);
• geneza i struktura mszy świętej;
• omówienie obrzędów: chrzest, I komunia święta, bierzmowanie, małżeństwo, pogrzeb);
• nabożeństwa eucharystyczne;
• struktura jutrzni i nieszporów;
• omówienie poszczególnych okresów roku kościelnego pod kątem muzyki liturgicznej;
• zasady doboru pieśni.

Z kolei na prawodawstwie muzyki kościelnej mowa jest o:

• encyklice Piusa XII: Musicae Sacrae Disciplina (1955) i Instrukcji o muzyce sakralnej i liturgii (Kongregacja Obrzędów, 1958);
• Instrukcji Musicam sacram (Kongregacja Obrzędów, 1967);
• Instrukcji Episkopatu Polski o muzyce liturgicznej po Soborze Watykańskim II (1979) i Instrukcji Episkopatu Polski o muzyce kościelnej (2017);
• aktualnych rozporządzeniach archidiecezjalnych dotyczących muzyki kościelnej.

Przyjęta koncepcja programowa umożliwia naszym uczniom nabycie wiedzy ogólnomuzycznej i specjalistycznej w zakresie muzyki kościelnej, ale przede wszystkim nabycie doświadczenia praktycznego. Czerpiąc z tradycji dydaktycznej pierwotnej Salezjańskiej Szkoły Organistowskiej, pamiętamy i kierujemy się kolejną z jej myśli przewodnich: praktyka, praktyka i jeszcze raz praktyka! Odpowiednie wyważenie proporcji pomiędzy teorią, a praktyką wiąże się oczywiście z ilością przerobionego w trakcie cyklu kształcenia materiału. Nasze programy nauczania nie są przesycone. Można wręcz odnieść wrażenie, że podejmowane w nich treści stanowią absolutne minimum. Nie interesuje nas przerobienie obszernego materiału nauczania w sposób pobieżny. Pieczołowicie za to egzekwujemy podstawowe kanony wiedzy i umiejętności organistowskich, uczymy metodologii autodoskonalenia oraz kształtujemy potrzebę do bycia autonomicznym artystą. Koncepcja programowa Salezjańskiej Szkoły Organistowskiej w Przemyślu umożliwia naszym absolwentom podjęcie dalszego kształcenia wyższych na uczelniach muzycznych. Wpisuje się także w kryteria narzucone przez prawo kościelne.